ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
«Εθνική Σχολή Δικαστών : 15 χρόνια λειτουργίας
Αποτίμηση παραχθέντος έργου και Προοπτικές
Πορίσματα συζητήσεων
(Συνεδριάσεις Ε.Δ.Μ. 25 Φεβρουαρίου 2010-2 Μαρτίου 2010)
Η Εταιρία Δικαστικών Μελετών με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων από την ίδρυση της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, ασχολήθηκε, πρόσφατα, με την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου που έχει παραχθεί ως τώρα και με τη διερεύνηση των προοπτικών βελτίωσής του στο μέλλον. Ύστερα από εισήγηση του Αρεοπαγίτη Χριστόφορου Κοσμίδη και διεξοδική συζήτηση, που έγινε κατά τις συνεδριάσεις της 25 Φεβρουαρίου και της 18 Μαρτίου 2010, διατυπώθηκαν από τα μέλη της Εταιρίας τα πορίσματα που ακολουθούν.
•Η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων πρέπει να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική, ώστε να εξασφαλίζει επιτυχόντες με αυξημένα ουσιαστικά προσόντα και να αποκλείει υποψηφίους με προβλήματα προσωπικότητας, τα οποία τους καθιστούν ακατάλληλους για την άσκηση δικαστικών καθηκόντων.
•Η κατάρτιση των νέων δικαστών πρέπει να αποκτήσει περισσότερο πρακτικό προσανατολισμό, ώστε οι απόφοιτοι της Σχολής να είναι περισσότερο έτοιμοι για την ορθή και ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, με ιδιαίτερη εξοικείωση στα θέματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν άμεσα, σε πρωτοδικεία ή εισαγγελίες της περιφέρειας. Η θεωρητική διδασκαλία πρέπει να περιορισθεί στη συμπλήρωση των κενών της νομικής παιδείας και στην παρακολούθηση των νομοθετικών εξελίξεων. Έμφαση πρέπει να δοθεί στη μεθοδολογία της ερμηνείας και εφαρμογής του δικαίου και στην ενημέρωση επί ζητημάτων του κοινοτικού δικαίου και της ευρωπαϊκής σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, υπό το φως της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
• Η πρακτική άσκηση των εκπαιδευομένων σε δικαστικές υπηρεσίες πρέπει να καταστεί περισσότερο ορθολογική, με τη δυνατότητα ανάθεσης επιβοηθητικών, πλην, όμως, υπεύθυνων δικαστικών καθηκόντων. Θα άξιζε τον κόπο να διερευνηθεί η δυνατότητα συγχώνευσης της πρακτικής άσκησης με την παρεδρία, αφού, μετά την καθιέρωση της δικαστικής εκπαίδευσης στην ΕΣΔι και της ανάθεσης στην τελευταία του έργου της τελικής αξιολόγησης των μελλόντων να διορισθούν σε θέσεις δοκίμων δικαστών, δεν φαίνεται να έχει πραγματικό νόημα η εκ νέου δοκιμασία αυτών ως δικαστικών ή εισαγγελικών παρέδρων.
•Η τελική αξιολόγηση των εκπαιδευομένων πρέπει να οδηγεί στον αποκλεισμό όσων, παρά την επάρκεια των νομικών γνώσεων, έχουν διαπιστωμένα προβλήματα προσωπικότητας που τους καθιστούν ακατάλληλους για την άσκηση δικαστικών καθηκόντων.
•Η βαθμολογία των διδασκόντων και οι εξετάσεις αποφοίτησης ενώπιον εξωτερικής επιτροπής πρέπει να συγχωνευθούν σε ενιαία, γραπτή εξέταση που θα διενεργείται από εσωτερική επιτροπή εκ διδασκόντων, επί της ύλης που έχει διδαχθεί και με τρόπο ανάλογο προς την πρακτική διδασκαλία που έχει εφαρμοσθεί.
•Η επιμόρφωση των υπηρετούντων δικαστικών λειτουργών πρέπει να διεξάγεται, κυρίως, με τη μορφή μεγάλων διοργανώσεων ευρέιας συμμετοχής αλλά κυρίως, με τη μορφή επαναλαμβανόμενων, μικρών ομάδων εργασίας, με εξειδικευμένα θέματα και με συμμετοχή όσων αντιμετωπίζουν τέτοια θέματα στη δουλειά τους, στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
•Στη σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου της Σχολής η συμμετοχή λειτουργών αφ’ ενός της διοικητικής και αφ’ ετέρου της πολιτικής – ποινικής δικαιοσύνης πρέπει να είναι ανάλογη προς τη σχέση που υφίσταται μεταξύ των αριθμών των εκπαιδευομένων κάθε κατεύθυνσης.
•Η ευθύνη της εκπαίδευσης των λειτουργών αφ’ ενός της διοικητικής και αφ’ ετέρου της πολιτικής – ποινικής δικαιοσύνης πρέπει να είναι ανατεθειμένη σε δικαστές του αντίστοιχου κλάδου.
• Πρέπει να δημιουργηθούν στη Σχολή δύο αυτοτελείς διευθύνσεις σπουδών, μία για την κατεύθυνση της διοικητικής δικαιοσύνης και μία για την κατεύθυνση της πολιτικής - ποινικής. Σε κάθε διεύθυνση πρέπει να λειτουργεί μία υποδιεύθυνση κατάρτισης και μία επιμόρφωσης. Τα στελέχη κάθε διεύθυνσης πρέπει να προέρχονται από δικαστικούς λειτουργούς των οικείων κλάδων.
•Στη θέση του γενικού διευθυντή πρέπει να εναλλάσσεται ανώτατος δικαστής αφ’ ενός της διοικητικής και αφ’ ετέρου της πολιτικής – ποινικής δικαιοσύνης, εκ περιτροπής, για μία μόνο θητεία. Η εναλλαγή κλάδου πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από το αν ο προκάτοχος αποπεράτωσε ή διέκοψε τη θητεία του, για οποιονδήποτε λόγο.
•Η τοποθέτηση των διευθυντικών στελεχών πρέπει να γίνεται με πλήρη αποδέσμευση αυτών από οποιαδήποτε υποχρέωση στην οργανική τους θέση. Και βέβαια, χωρίς επιμίσθιο. Πρέπει να θεσπισθούν συγκεκριμένα κριτήρια για την ορθή επιλογή των διευθυντικών στελεχών και αποτελεσματικό σύστημα αξιολόγησης του προσφερόμενου έργου, εν όψει ενδεχόμενης ανανέωση της θητείας των λοιπών , πλην του γενικού διευθυντή , στελεχών. Παράλληλα, κατά την αντικατάσταση των στελεχών, πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την ομαλή μετάδοση της εμπειρίας των παλαιοτέρων προς τους νεότερους.
•Το συμβούλιο σπουδών πρέπει να έχει κατά περίπτωση μεταβλητή σύνθεση, ανάλογη προς την εκπαιδευτική κατεύθυνση με ζητήματα της οποίας ασχολείται.
•Πρέπει να θεσμοθετηθεί διάκριση μεταξύ επισκεπτών καθηγητών και διδασκόντων. Στους επισκέπτες καθηγητές, που θα είναι πανεπιστημιακοί καθηγητές, δικηγόροι ή άλλοι ειδικοί επιστήμονες ή τεχνοκράτες, θα ανατίθεται η εξειδικευμένη θεωρητική κατάρτιση. Στους διδάσκοντες, που θα είναι ανώτεροι δικαστικοί λειτουργοί, θα ανατίθεται η πρακτική διδασκαλία.
•Πρέπει να προβλεφθεί μια διαφανής διαδικασία επιλογής των διδασκόντων, με προδιαγεγραμμένα κριτήρια καταλληλότητας, στην οποία, ύστερα από σχετική προκήρυξη, θα μπορεί να πάρει μέρος ο κάθε ενδιαφερόμενος δικαστικός λειτουργός, υποβάλλοντας το βιογραφικό του σημείωμα με τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία και τη γνώμη του προϊσταμένου του Δικαστηρίου ή της Εισαγγελίας που υπηρετεί. . Η διαδικασία αυτή δεν θα αποκλείει την υπόδειξη υποψηφιοτήτων και άλλα θεσμικά όργανα.
•Οι διδάσκοντες, πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τους, θα έχουν την υποχρέωση να παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια προετοιμασίας, οργανωμένα από την οικεία διεύθυνση της Σχολής.
• Οι διδάσκοντες, όπως και τα διευθυντικά στελέχη, θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με αποκλειστική απασχόληση, για συγκεκριμένη θητεία, που θα μπορεί να ανανεωθεί μία ή δύο φορές, εφ’ όσον το προσφερθέν διδακτικό έργο θα έχει αξιολογηθεί θετικά.
•Πρέπει να λειτουργήσει στη Σχολή οργανωμένο τμήμα διεθνών σχέσεων, για να προωθήσει, συστηματικά, τόσο την συνεργασία με ομολόγους φορείς ή συσσωματώσεις φορέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων χωρών όσο και τις εκπαιδευτικές ανταλλαγές με άλλες χώρες, στα πλαίσια της κατάρτισης ή της επιμόρφωσης.
Η Εταιρία Δικαστικών Μελετών εκτιμά ότι στη 15ετία που πέρασε η ΕΣΔι πρόσφερε θετικό έργο στην ελληνική δικαιοσύνη. Βεβαίως, η γενική εικόνα απονομής της δικαιοσύνης δεν είναι αισθητά καλύτερη, σε σχέση με εκείνη που υπήρχε προηγουμένως. Κανείς, όμως, δεν γνωρίζει ποια θα ήταν η σημερινή εικόνα χωρίς τη δικαστική εκπαίδευση, αν ληφθούν υπ’ όψη τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο και η δικαιοσύνη εντάσσεται και λειτουργεί. Παρά τις δυσκολίες και τη μειωμένη αποτελεσματικότητα, η δικαστική εκπαίδευση είναι ένας θεσμός στον οποίο διαρκώς επενδύει η διεθνής κοινότητα και υπέρ της βελτίωσης του οποίου πρέπει να εξακολουθήσουμε να προσπαθούμε και στην Ελλάδα. Γι’ αυτό, η ανταλλαγή απόψεων διατηρεί τη χρησιμότητά της.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 